Türkçe çevirisi hız aşırtma olarak yapılan overclock nedir? Bilgisayarınız için tehlikeli midir? Sorusunun yanıtını bu yazımızda bulabilirsiniz. Ayrıca bilmeniz gereken terimleri ve dikkat etmeniz gereken noktaları da anlatıyoruz. Overclock nasıl yapılır? Merak ediyorsanız, bu içeriğin merak duygunuzu doyurması için hazırlandığını bilerek bu tarafa doğru yaklaşın. Tabii öncesinde yükselmiş elektrik faturalarınızı ödemeye de hazır olun.
Overclock nedir?
Overclock terimi basitçe Türkçe’ye hız aşırtma olarak geçmiştir. Temelde bilgisayar donanımlarının saat hızlarını standartlarının üzerine çıkartıp onları daha etkili kullanmak için kullanılır. Tabii bunun kısa vadede faydaları olduğu gibi uzun vadede de zararları bulunuyor. İsterseniz taşların yerine daha iyi oturması için önce bilmeniz gereken saat hızı gibi terimlerden bahsedelim.
Saat hızı nedir? Hangi birim ile ölçülür?
Saat hızı, CPU ya da GPU gibi senkron devrelerin zamanlamasını düzenleyen saniyedeki devir sayısıdır. Hertz birimi ile ölçülür ve özellikle bilgisayarlarda megahertz (MHz) ya da gigahertz (GHz) şeklinde karşımıza çıkar.
Hız aşırtmadaki temel amaç saat hızını arttırmak olduğundan, bunu yapmak için voltajın yükseltilmesi gerekir. Bazı durumlarda bilgisayar bileşenlerine giden voltaj otomatik olarak yükselirken, bazı durumlarda da bileşenlere gidecek voltajın sizin tarafınızdan yükseltilmesi gerekir.
Önemli Uyarı: Overclock (hız aşırtma) yapmak bilgisayarınızın performansını artırsa da riskli bir işlemdir. Yanlış yapıldığı takdirde bilgisayar bileşenlerinize geri dönüşü olmayan hasarlar verebilirsiniz. Bu nedenle bu işlemi yaparken mutlaka öncesinde güçlü bir bilgi birikimine sahip olmaya özen gösterin. Aynı zamanda overclock yapmak, uzun vadede bileşenlerinizin ömrünü azaltacaktır. Ek olarak her bilgisayar donanımı overclock yapmaya uygun olmayabilir.
Hız aşırtma yapmadan önce bilinmesi gerekenler
Hız aşırtma işlemi yapmadan önce, sisteminizin kapasitesini çok iyi anlamanız gerekiyor. Donanımlarınıza fazladan voltaj vermek daha iyi çalışmalarını sağlayabilir fakat aynı zamanda çok daha fazla ısınacakları anlamına geliyor. Aynı zamanda her donanım overclock yapmaya uygun değildir. Örnek vermek gerekirse anakartınızın kapasitesi, bazı durumlarda işlemcinize ya da ram belleklerinize overclock yapmanızı engelleyebilir. Eğer bu durumda sisteminizi hız aşırtmaya zorlarsanız geri dönüşü olmayan hasarlarla karşılaşabilirsiniz. Bu nedenle önce araştırmalarınızı yapın ve kendinize şu soruları sorun:
- Bilgisayarımın soğutma sistemi overclock için yeterli mi?
- Bilgisayar bileşenlerim hız aşırtmayı destekliyor mu?
- Bilgisayarımın güç kaynağının kapasitesi, çekmek istediğim fazla voltajı karşılıyor mu?
- İşler kötüye giderse durumu tersine çevirebilecek miyim?
Bilgisayarımın soğutması overclock için yeterli mi?
Bilgisayarınıza hız aşırtma uygulamadan önce stres altında sıcaklık değerlerinizi kontrol edin. Ortalama oda sıcaklığında bir ortamda bilgisayarınız yükte belirli bir süre çalıştıktan sonra kaç derecelere yükseliyor? Bu soru çok önemli. Nedeni ise fazla voltaj verip saat hızını artırdığınız durumlarda bilgisayar bileşenlerinizin öncekinden çok daha fazla ısınacak olması. Yetersiz bir soğutma, yük altında hız aşırtma yapılmış donanımlarınızın ısı nedeniyle zarar görmesine sebep olabilir.
Bilgisayar bileşenlerim hız aşırtmayı destekliyor mu?
Örnek vermek gerekirse RAM belleklerinize hız aşırtma uygulamak istiyorsunuz. Normal şartlarda 3200MHz saat hızında çalışan belleklerinizi 4400MHz’e yükseltmeye karar verdiniz diyelim. Ancak bunu yapmadan önce kesinlikle anakartınızın frekans uyumluluklarına dikkat etmeniz gerekiyor. Zira anakartınız 4400MHz çalışma frekansını desteklemiyorsa, bilgisayarınız stabil ve sağlıklı şekilde çalışmayacaktır. Hatta hiç açılmayabilir bile… Bu nedenle donanımlarınızın hız aşırtmayı destekleyip desteklemediğini çok iyi kontrol edin ve sınırlarınızı buna göre belirleyin.
Güç kaynağı kapasitem hız aşırtma için uygun mu?
Burada işin içine sayılar girdiği için sizlere direkt örnek vererek anlatmam en doğrusu olacaktır. Mesela donanımlarınızın standart durumlarına uygun bir güç kaynağı kullanıyorsunuz. Ekran kartınız 120W, işlemciniz 85W, RAM bellekleriniz ise 10W güç tüketiyor. Sisteminizin diğer bileşenleri (soğutma fanları, RGB ledler) ile birlikte 250W güce ihtiyacı bulunuyor ve sizin de 300W bir güç kaynağınız var. Ekran kartınızın saat hızını artırmak için gücünü %50 artırdığınızı varsayalım. Bu çok uçuk bir rakam fakat olayın aslını anlayabilmenize yardımcı olacaktır.
Dolayısıyla artık ekran kartınız 120W yerine 180W güç tüketiyor. Güç kaynağınız ise hala 300W fakat bilgisayar bileşenlerinizin çalışmak için ihtiyaç duyduğu güç, kapasitesinin üstüne çıkmış durumda. Bu halde yeteri kadar voltaj alamayan bilgisayar bileşenleri sağlıklı çalışmayacak, genel bir istikrarsızlık ile karşı karşıya kalacaksınız.
İşler kötü giderse kurtarabilir miyim?
Bu, yukarıdaki sorular arasında en önemlisi. Çünkü overclock nedir sorusunu yeteri kadar sormadığınız durumlarda, yani yeterli araştırmayı yapmadığınız durumlarda gerçekten büyük sorunlara sebep olabilirsiniz. Hız aşırtmayı ilk kez yapıyor ya da acemiyseniz, şu tavsiyelerimizi lütfen kulağınıza küpe edin.
- Bütün donanımlarınızın özelliklerini iyice anlayın, yapabileceklerinizin farkına varın
- Voltajı ve saat hızını ufak ufak yükseltin, bir anda yüksek değerlere çıkartmayın
- Stabil çalışmadığını düşündüğünüz yerde sistemi bir önceki haline getirin
- Hız aşırtma yaptıktan sonra sıcaklık değerlerini çok dikkatli gözlemleyin
İşlemciye overclock yapmak
CPU birimlerinde hız aşırtma yapmak genel olarak riskli olsa da ödülleri çok fazladır. Temelde işlemcinin çalışma hızını artırmak amaçlanır. Eski model işlemcilerde BIOS üzerinden, yeni işlemcilerde ise Ryzen Master gibi kendi yazılımları üzerinden yapılabilmektedir.
AMD’nin Ryzen serisinden önceki (FX, Athlon) işlemcilerinde BIOS üzerinden işlemci frekansı ve voltajını yavaş yavaş artırıp sistemi izleyerek hız aşırtma yapılabilir. Ryzen serisi işlemcilerde ise Ryzen Master programını kullanarak overclock yapabilirsiniz.
Intel işlemcilerde de hem BIOS üzerinden hem de Intel Extreme Tuning Utility yardımıyla işlemcinize overclock yapabilirsiniz. Temel mantık, işlemci çarpanını ve voltajı ayarlamaktan geçiyor.
Burada önemli olan, doğru saat hızlarında doğru voltajları kullanmaktır. Bunun için işlemci modelinizle daha önce hız aşırtma yapmış kullanıcıların deneyimlerini ve tavsiyelerini almanızı öneriyoruz. Ayrıca işlemci saat hızını yükseltmek bazı durumlarda belleklerinizin saat hızının da artmasına sebep olur. Buna da dikkat etmelisiniz.
Adımlar:
- BIOS’a girin: Anakart üreticisine göre bilgisayarınız açılırken DEL, F8 ya da F12 tuşlarını kullanarak BIOS paneline girin.
- “İşlemci frekansı” ya da “Overclocking” kelimelerini gördüğünüz ayarlara gelin
- Anakartın yerleşik saatinin hızını (genellikle 100MHz olur) çarpan ile çarptığınızda işlemci saat hızınızı elde edersiniz. Örneğin: 100 x 33 = 3.3GHz, çarpanı değiştirmek işlemci saat hızınızı da değiştirecektir.
Ekran kartına overclock yapmak
Ekran kartının hem çekirdek hem de bellek saat hızına overclock işlemi yapılabiliyor. Bunlar Nvidia ekran kartlarında GeForce Experience, AMD ekran kartlarında ise Radeon Software yardımıyla yapılıyor. Ekran kartlarınıza hız aşırtma yapmadan önce sıcaklık değerlerini kesinlikle kontrol edin. Hali hazırda çok ısınan bir ekran kartı modeline sahipseniz, hız aşırtma sizin için iyi bir seçenek olmayabilir. Zira aşırı ısınmış ekran kartlarında fiziksel ve geri dönüşü olmayan hasarlar ortaya çıkabilmektedir.
Ayrıca MSI Afterburner ile ekran kartına hız aşırtma yapılabilmektedir. Çekirdek ve bellek saat hızlarını yavaş yavaş artırarak stabil çalışan en hızlı değerleri kendiniz bulmalısınız. Bu, sistemden sisteme değişiklik göstermektedir.
RAM’lere overclock yapmak – Overclock nedir?
Hız aşırtmanın en kolay yapıldığı bilgisayar bileşeni RAM belleklerdir. Hemen hemen her BIOS arayüzünde XMP ya da A-XMP adı verilen bir ayar bulunur. Fabrika çıkışlı haliyle bilgisayarınızda 1233MHz saat hızında çalışan RAM bellekleriniz, bu ayarın açılması halinde 2400MHz’e yükselecektir. Neredeyse tüm sistemlerde RAM belleklerin saat hızını iki katına kadar yükseltmektedir. Bu seçenek, genelde anakart üreticileri tarafından devre dışı olarak işaretlenir. Açıp açmamak ise kullanıcının vereceği bir karardır.
BIOS ayarlarını sıfırlamak istiyorsanız
Bunun için iki yöntem kullanabilirsiniz. İlki, BIOS’a girerek anakart üreticisinin belirlediği kısımdan “Fabrika ayarlarına sıfırla” seçeneğini seçmektir. İkincisi ise BIOS pilini çıkartıp bilgisayarı tamamen güçten kesip biraz beklemektir. BIOS pili anakartınızın üzerinde yer alır ve görünüş olarak saat pilini andırır.
Bilgisayarınızı tamamen güçten kesip, pili de çıkarttıktan sonra 5-10 dakika arası o şekilde beklettiğinizde anakart ayarlarınız da sıfırlanacaktır.
Grafikleriyle şov yapan oyunlar yaklaşırken, sisteminizin tam donanım göstermesini istemenizi anlıyoruz. Umarız bu içerik “overclock nedir?” sorunuzun yanıtını verebilmiştir. Sevgi ve oyun ile kalın. 🙂
